Kinderen mogen in België op de meeste sociale media pas vanaf de leeftijd van 13 jaar een account aanmaken. Maar daar houden ze zich niet altijd aan: in de MediaNest Cijfers gaven ouders aan dat hun kind gemiddeld een eerste account op sociale media aanmaakte op 10 jaar en 3 maanden. Hoe pak je dat best aan voor jouw kind?
Wat zegt de wet?
De Europese privacywetgeving (de AVG of GDPR) stelt dat gegevensverwerking pas toegelaten is vanaf de leeftijd van 16 jaar, tenzij ouders daarvoor toestemming geven. Lidstaten mogen die leeftijd verlagen tot 13 jaar, een keuze die België gemaakt heeft. Dat betekent dat sociale media in ons land pas vanaf 13 jaar gegevens mogen verzamelen van jongeren zonder ouderlijke toestemming. Daarom staat in hun gebruiksvoorwaarden meestal dat je pas vanaf 13 jaar een account mag aanmaken en die voorwaarden zijn ook juridisch bindend. Bij sommige apps kan die leeftijd hoger liggen. Digitale leeromgevingen op school laten kinderen van de klas vaak wel al vroeger online contact hebben. En als ouder kan je wel al toestemming geven om op een gamingplatform een account te maken.
Vanaf wanneer is mijn kind klaar voor sociale media?
Je overlegt best met jouw kind over wanneer jullie samen een eerste account op sociale media aanmaken. Elk kind is verschillend en ook de mogelijke risico's en voordelen van sociale media verschillen van kind tot kind. Factoren zoals leeftijd, geslacht en persoonlijke en medische eigenschappen (zoals ASS, ADHD, angst en depressie …) kunnen het mediagebruik van een kind beïnvloeden en kunnen ervoor zorgen dat er andere afspraken of maatregelen nodig zijn.
Als ouder mag jij beslissen dat het beter is om te wachten met het aanmaken van een eerste sociale media account. Leg die beslissing wel zo goed mogelijk uit aan je kind, zodat het begrijpt waarom dit nog niet mag. Zo is er ook minder kans dat je kind stiekem toch een account zal aanmaken. Hou er rekening mee dat dat wel kan gebeuren. Kinderen kunnen daarin zeer inventief zijn, en zien er vaak geen probleem in. Je maakt er daarom liever vroeger (b.v. rond 10-11 jaar) goede afspraken over, dan later. Zo wordt het voor jullie ook een gewoonte om hierover te praten en om afspraken over mediagebruik te maken.
6 tips om te starten met sociale media
Start met eenvoudige chat apps.
In een ideale wereld gebruiken tieners sociale media vooral om contact te hebben met vrienden, bijvoorbeeld met een pure berichtenapp zoals Signal. Alternatieve apps zoals Snapchat en TikTok hebben functies die minder geschikt kunnen zijn voor jonge gebruikers.
Maak duidelijke afspraken.
Zeker jongere tieners hebben nood aan concrete afspraken. Wat mag je kind wel en niet delen? Kan het online ook bevriend zijn met mensen die ze in het echt niet kennen? Hoeveel tijd mag het doorbrengen op sociale media en waar en wanneer (bv. niet aan tafel)? Bespreek dat goed op voorhand.
Maak goede afspraken en zorg ervoor dat je kind begrijpt waarom die er zijn. Hoe ouder je kind wordt, hoe meer inspraak je hen geeft en hoe meer dit verschuift van regels en afspraken naar een goed gesprek.
Stel samen de privacy-instellingen in.
Je kan best samen een account aanmaken op sociale media. Zo kun je meteen ook samen sterke privacy-instellingen instellen.
- Zet het profiel op privé.
- Stel het profiel zo in dat niet iedereen het account kan vinden of volgen.
- Zorg ervoor dat niet iedereen berichten kan sturen.
- Schakel (automatische) locatiedeling uit.
Onze klik-en-print kan je helpen om privacy-instellingen met je kind te bespreken.
Schakel AI toepassingen zoveel mogelijk uit.
- Schakel geïntegreerde AI-chatbots uit of demp ze.
- Blokkeer de optie dat AI gebruikersdata gebruikt om te trainen.
Praat over de mechanismen die deze apps gebruiken.
- Leg uit hoe een algoritme werkt en waarom je bepaalde inhouden krijgt voorgesteld.
- Leg uit waarom het belangrijk is voor bedrijven om je betrokken te houden zoals eindeloos scrollen, likes, streaks …
- Spreek af over hoe je kind hier best mee kan omgaan.
Zorg ervoor dat je kind weet dat het bij jou terecht kan.
Bizarre internet challenges, nepnieuws, gemene berichten … Ondanks de leuke kanten van sociale media, kunnen tieners ook met minder fijne inhoud in contact komen. Laat hen vooral weten dat ze bij jou of een andere vertrouwenspersoon terecht kunnen met vragen. Kijk en scroll eens samen en praat regelmatig over wat er op sociale media gebeurt. Luister zonder oordeel, stel vragen en wissel samen van gedachten. Leg hen ook uit waarom je met bepaalde boodschappen niet akkoord gaat.
Blijf praten, ook met tieners
Korte videoformats (zoals TikTok, YouTube Shorts en Instagram Reels) zijn heel populair bij tieners. Met inhoud die sterk gestuurd wordt door algoritmes, kunnen ze op deze leeftijd een invloed hebben op de identiteitsontwikkeling. Daarom is het goed om samen met je kind verschillende standpunten en realiteiten te blijven zien.
Praat daarom regelmatig eens over:
- lichaamsbeeld en tevredenheid
- genderrollen, discriminatie en respect
- misleidende berichten over hoe je snel geld kunt verdienen
- online uitdagingen en wanneer deze schade kunnen veroorzaken
- ...